II. Mahmud’un Askerî Islahatlarına Dair Tercüme Bir Müdafaanâme: el-Kevkebü’l-Mes‘ûd fî Kevkebeti’l-Cünûd

Osmanlı modernleşmesi askerî yenilgilerin ve toprak kayıplarının artması akabinde askerî sistemde yapılan Batı tarzı yeniliklerle başlamıştır. Siyasî merkez, hususen XVIII. asrın ikinci yarısından itibaren girişilen bu yeniliklerin halk nazarında ve muhalif çevrelerdeki meşrûiyetini sağlamak için ulemanın nüfûzuna ihtiyaç duymuştur. Ulema ise hem yönetimin çeşitli kademelerinde yeniliklerin bizzat uygulayıcısı olarak üzerine düşen görevleri yapmış ve hem de ıslahatların meşrûiyetini ve gerekliliğini yazdığı “savunmacı” eserlerle desteklemiştir. Cezayir’de Hanefî kadılığı ve İskenderiye’de müftülük yapan Cezayir doğumlu İbnü’l-‘Annâbî’nin (1775-1851) II. Mahmud’un askerî ıslahatını savunmak üzere Mısır’da kaleme aldığı Arapça es-Sa‘yü’l-Mahmûd fî Nizâmi’l-Cünûd adlı risalesi bunlardan biridir. Bu eseri ilmiye teşkilatının önemli mevkilerinde görev almış Sahhâflar Şeyhizâde Es‘ad Efendi (1789-1848) el-Kevkebü’l-Mes‘ûd fî Kevkebeti’l-Cünûd adıyla pek çok ilavelerle Türkçeye tercüme etmiştir. Arapça aslı Ocak-Şubat 1827’de telif edilen eserin 26 Nisan 1829’da temize çekilip padişaha sunulmuş olan tercüme metni, askerî ıslahatın ayet, hadis ve ilk dönem İslam tarihi uygulamalarının delil gösterilerek savunulduğu bir ıslahat metni olmasının yanında aynı zamanda Hz. Peygamber dönemi savaşlarının mufassalan anlatıldığı bir megâzî kitabıdır. Bu makalede dönemin diğer ıslahat metinleri zikredilerek Es‘ad Efendi ve İbnü’l-‘Annâbî’nin biyografileri kısaca verilmiş, el-Kevkebü’l-Mes‘ûd fî Kevkebeti’l-Cünûd adlı eser tanıtılıp değerlendirilmiştir. Mahmut DİLBAZ
Makaleyi indir

Yorum yazın

Yorum yapmak için giriş yapın.