“…ve Meclis-i Umûmîyi küşad eylerim”: Nutk-ı Hümayunlar Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Meşrutiyetin ilanı ile Osmanlı Devleti’nin bir anayasal monarşi haline gelmesi devletin idari yapısında bazı değişikliklere yol açmıştır. Bu değişikliklerin en önemlilerinden birisi halk tarafından seçilen temsilcilerden müteşekkil bir meclisin devlet işlerinde istişare merci ve yasama organı olarak görev almasıdır. Meclisin Osmanlı Devleti’ne getirdiği yeniliklerden birisi de sultanların her yasama yılı başında mebusan ve âyan önünde irad edilen açılış konuşmalarıdır. Nutk-ı hümayun olarak isimlendirilen bu konuşmalar, devletin yürütme erkinin başı olan ve rejim bir monarşi olduğu için en üst temsil yetkisini haiz olan sultanın hem halkın temsilcilerine hem de genel kamuoyuna siyasal perspektifini sunduğu başlıca fırsatı oluşturmaktadır. Bu nutuklar sultanın parçası olduğu siyasi ve idari yapı ile yaşanan gelişmeleri nasıl yorumladığını ve kamuoyuna nasıl bir söylem ile sunduğunu göstermesi açısından önem taşımaktadır. Sultan II. Abdülhamid, Mehmed Reşad ve Mehmed Vahdeddin’in Meclis-i Umumî’nin toplantı yılı açılış törenlerinde yaptıkları konuşmalar Osmanlı son dönemi siyasal tartışmalarına devletin en tepesindeki kişinin yorumu üzerinden alternatif bir bakış açısı sunmaktadır. Çalışmamızda nutk-ı hümayunlar eleştirel söylem analizi, tür analizi ve frekans analizi yöntemleri ile incelenerek genel yapısı, temaları ve kullanılan söylem strateji ve teknikleri üzerinden karşılaştırmalı bir şekilde tahlil edilmiştir. İncelemede meşrutiyet ve barışçıl dış siyaset ana temalarının öne çıktığı görülmüş, İslami kaynaklara referans, tarihin seçmeci kullanımı, modern siyasi kavramlara gönderme, padişahın toplumsal-siyasi düzlemdeki pozisyonunu en üstte konumlandırma ve muğlaklaştırma stratejilerinin kullanıldığı tespit edilmiştir.

Yorum yazın