Kültürel Sermaye Kavramına Bir Katkı: Memlük Entelektüel Çevrelerinde Muhtasarın Yeniden Üretimi
Pierre Bourdieu’nün eğitim, kültürel alanlarda yeniden üretim, rekabet ve mücadeleden oluşan toplumsal yapı ve düzene dair görüşleri, son yıllarda Memlüklerin sosyo-entelektüel hayatının anlaşılmasında modern araştırmacıların oldukça dikkatini çekmektedir. Bourdieu’nün genellikle mevcut varsayımların eleştirisini içeren metodolojisi, her konuyu kendi bağlamı içinde incelemeye dayanmaktadır. Karmaşık sosyal ilişkiler arasında toplumsal düzeni belirlemeye yönelik açıklamaları, Memlük metinlerinde yer alan verilerin anlaşılmasına önemli bir katkı sağlamaktadır. Bu çalışma, Memlüklerin sosyo-entelektüel hayatındaki bilgi üretimini anlamak için Bourdieu’nün kültürel sermaye ve yeniden üretim kavramlarından yararlanacak ve Memlüklerin entelektüel çevrelerindeki metinsel yeniden üretimi muhtasar metinler üzerinden temellendirmeye çalışacaktır.
Çalışma, Memlükler dönemindeki yüksek öğretim faaliyet- lerinin ana metinleri olduğu iddia edilen muhtasarlar için dörtlü bir kategorizasyon önermektedir. Buna göre, Memlük uleması tarafından üretilen muhtasarların bilginin aktarılması ve dönüştürülmesindeki etkisi, üzerinde durulan en önemli konular arasında yer almaktadır. Çalışmada ilk olarak, Memlük kültürel elitinin muhtasarlar üzerine yazdığı şerhlerin bilgi aktarımındaki önemi tartışılmaktadır. İkinci olarak, muhtasar metinler üzerine yapılan özetlemelerin bilginin yeniden üretimine katkısı ele alınmaktadır. Üçüncü olarak, Memlük entelektüel çevrelerinde dört mezhebe mensup ulemanın ortak bir metodoloji arayışı neticesinde ortaya koydukları muhtasarlar gözden geçirilmektedir. Son olarak da Memlükler döneminde üretilen müstakil muhtasar metinler tarihsel süreç içerisinde ele alınmaktadır. Muhtasarın Memlükler dönemindeki önemini tespit etmek amacıyla yapılan bu çalışmanın, dönemin yüksek öğretiminin kendi içindeki özelliklerini de göz ardı etmediğini belirtmek gerekir.
Büşra S. Kaya
