Devr-i Dil-Ârâ-yı Hürriyette Edebî Ortam
Bu denemede II. Meşrutiyetin ilanından sonraki beş yıllık dönemde edebî ortam tasvir edilmektedir. Birbiri ardınca çıkıp batan gazete ve dergilerde ana sermayesi II. Abdülhamid düşmanlığı olan seviyesiz bir edebiyat ortaya çıkmış olmakla beraber, Tevfik Fikret, Abdülhak Hâmid, Rıza Tevfik ve Mehmed Âkif gibi şairler güçlü sesler olarak bu ortama hâkim görünmektedirler. Ömer Seyfettinin başlattığı Yeni Lisan hareketi ve Ziya Gökalpın fikrî önderliğini yaptığı Türkçülük, Balkan Harbinden sonra, politika değiştiren İttihat ve Terakkinin de desteğiyle yeni bir edebiyat odağı olma yolundadır. Meşrutiyetin ilk yıllarında edebî ortama Fecr-i Âtîcilerle Yeni Lisancılar arasındaki polemiğin ve Mehmed Âkifle Tevfik Fikret arasındaki kavganın damgasını vurduğu söylenebilir. Edebiyat-ı Cedidenin bir devamı olan Fecr-i Âtî cılız bir hareket olmakla beraber, Ahmed Hâşim, Yakup Kadri ve Refik Hâlid gibi güçlü kalemlerin doğmasına yol açmış, Köprülüzâde Fuad ve Hamdullah Suphi gibi bazı mensuplarını ise Yeni Lisan hareketine kaptırmıştır. Halide Edip Adıvar da bu ortamda güçlü bir kadın romancı olarak sivrilir ve Yeni Turan adlı romanıyla Türkçülük hareketine destek verir. Bu devirde zemini hazırlanan Millî Edebiyat Cereyanı asıl oluşumunu savaş yıllarında gerçekleştirecektir.
Beşir AYVAZOĞLU
Yorum yazın
Yorum yapmak için giriş yapın.
