Cüveynî'nin el-Gıyâsî'sinde Kat'iyyât-Zanniyyât Ayrımı ve Modern Yorumları
Bu çalışmada, bir ahkâm-ı sultaniye eseri olan Gıyâsü'l-ümem'de İmâmü'l-Harameyn el-Cüveynî'nin (419/1028-478/1085) 1siyasî-fıkhî ahkâm1ı nasıl değerlendirdiği meselesi incelenmiş ve bu kitabı konu edinen müelliflerden Wael B. Hallaq ile Particia Crone'nun bu ayrımdan hareketle Cüveynî'nin görüşlerine dair değerlendirmeleri tenkit edilmiştir. Cüveynî'nin bahsi geçen eserinde "siyasî-fıkhî ahkâm", elde edilmesi bakımından katî ve zannî olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Katî olan hükümler ümmeti mutlak manada bağlayan meselelerden oluşurken, zannî olanlar haklarında katî delil bulunmadığından ulemânın ictihadına terk edilen meselelerden müteşekkildir. Teorik alt yapısı fıkıh usûlü eserlerinde bulunan bu ayrım, onun tarafından el-Gıyâsî'ye taşınmakta ve kitaptaki tüm meseleler bu ayrıma göre ele alınmaktadır. Hallaq ve Crone ise bu ayrımı Maverdî'nin geliştirdiği hilafet anlayışına alternatif bir teori olarak görmekte ve Cüveynî'yi hilafet makamına güçlü bir askerî liderin geçmesine zemin hazırlamakla, bir başka tabirle "hilafeti sekülerleştirmekle" itham etmektedirler.
Özgür KAVAK
